هدف کلی کتاب «مالیه عمومی و بودجه»، آشنایی با امور مالی دولت‌ها، ابزارهای تامین مالی و آثار سیاست‌های مختلف مالی و پولی در شرایط مختلف اقتصادی، مراحل تهیه و تنظیم بودجه و سایر موارد مربوطه است. موضوع اصلی این کتاب که در مرز بین اقتصاد و سیاست قرار دارد، بررسی مسايل مربوط به درآمدها و مخارج دولت‌ها و نتایج حاصله می‌باشد. این کتاب به عنوان یکی از دروس تخصصی رشته مدیریت دولتی، در برگیرنده مباحث و نکات مهمی است که در قالب مجموعه‌ای منظم، می‌تواند راهگشای خوبی در راستای پاسخ‌گویی به سؤالات و پرسش‌های دانشجویان و داوطلبان آزمون کارشناسی ارشد دانشگاه‌ها به نیازهای درسی خود در این زمینه باشد. در این کتاب، در کنار مطالبی که به تفصیل پیرامون مباحث مربوط به مالیه عمومی و بودجه مطرح گردیده است، نکات مهم هر فصل به انضمام تست‌های مربوطه (در قالب تست‌های آزمون سراسری، تست‌های دانشگاه آزاد و تست‌های تالیفی مولف)، ارايه گردیده است. همچنین، این کتاب منبع مناسبی برای فراگیری مباحث مربوط به دروس مالیه عمومی و بودجه برای دانشجویان مقطع کارشناسی دانشگاه‌هاست.
امید است که مجموعه پیش رو به عنوان ابزاری مفید و موثر در درک مفاهیم، نکات و مباحث مربوطه، راهگشای دانشجویان و داوطلبان دانشگاه‌ها در درس مزبور باشد.

با آرزوی موفقیت دانشجویان و داوطلبان عزیز
سعید پاکدل
ناصر ملکیان

فهرست مطالب
بخش اول: مالیه عمومی
فصل اول: کلیات و تعاریف
تعریف و موضوع مالیه عمومی
خلاصه و اهم نظرات اسمیت
- اصل تقسیم کار
- تئوری ارزش و توزیع ثروت
- نظرات اسمیت در مورد نقش دولت و تجارت خارجی
تحول مالیه عمومی
- مالیه عمومی منفی (بی‌طرف)
- مالیه عمومی مثبت
وجوه تشابه و تفاوت مالیه عمومی و مالیه خصوصی
- وجوه تشابه
- وجوه تفاوت
آموزه‌های فصل اول
تست‌هاي فصل اول
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (سؤال 1)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 2 تا سؤال 4)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 5 تا سؤال 8)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل اول
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (سؤال 1)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 2 تا سؤال 4)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 5 تا سؤال 8)
فصل دوم: وظایف مالیه عمومی (وظایف دولت)
ازدیاد وظایف و مسئولیت‌های دولت‌ها
دلایلی برای وجود دولت
حدود فعالیت‌های دولت
1. انجام فعالیت‌هایی که بخش خصوصی قادر به انجام آن‌ها نیست
1-1- تولید کالاهای عمومی
- کالاهای عمومی و سواری مجانی
1-2- تمایز سود و زیان فردی
1-3- ریسک‌های فوق‌العاده
1-4- انحصارات مطلوب
1-5- دلایل دیگر
2. دولت باید نقش فعال‌تری داشته باشد
3. نظریه سوسیالیست‌ها
وظایف مالیه عمومی
1- وظیفه تخصیصی
2- وظیفه توزیعی
3- وظیفه تثبیتی
بررسی رابطه بین وظایف دولت با یکدیگر
- رابطه بین تخصیص و توزیع
- رابطه بین تخصیص و تثبیت
- رابطه بین توزیع و تثبیت
آموزه‌های فصل دوم
تست‌هاي فصل دوم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 22)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 23 تا سؤال 29)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 30 تا سؤال 47)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل دوم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 22)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 23 تا سؤال 29)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 30 تا سؤال 47)
فصل سوم: اصول مالیات
مقدمه
اصول مالیات
1) اصول مالیات کلاسیک
1- اصل درآمد
2- اصل عدالت و مساوات
2) اصول جدید مالیات
1- اصل شخصی ساختن مالیات
2- اصل دخالت
3- اصل بهای خدمات
4- اصل قدرت پرداخت
قواعد چهارگانه آدام اسمیت
1- اصل عدالت مالیاتی
2- اصل مشخص بودن مالیات
3- اصل سهل‌الوصول بودن
4- اصل صرفه‌جويی
معیارهای عملی برای سیستم مالیاتی
1) اطمینان
2) معقول بودن هزینه پرداخت و دریافت مالیات
3) قابلیت اجرا
4) مقبولیت عامه
5) عدالت مالیاتی و اصول عدالت مالیاتی
5-1) اصل بهای خدمات
5-2) اصل قدرت پرداخت
اندازه‌گیری توانایی پرداخت
عوامل تشخیص مالیات
1- مآخذ و مبنای مالیات
2- مبلغ مالیات
3- نرخ مالیات
3-1- نرخ مالیات تناسبی
3-2- نرخ مالیات تصاعدی
3-2-1- نرخ تصاعدی کلی
3-2-2- نرخ تصاعدی طبقه‌ای
3. نرخ تنازلی
انتقال مالیات
1. برخورد اولیه
2. انتقال مالیات
3. برخورد نهایی
4. اثرات مالیات
طرق انتقال مالیات
1. انتقال مالیات به فعالیت‌های بعدی یا مصرف‌کننده نهایی
2. انتقال مالیات به فعالیت‌های قبلی یا عوامل تولید
3. تبدیل مالیات به سرمایه
شرایط انتقال مالیات
1. شرایط اقتصادی
2. نوع مالیات
3. شرایط عرضه و تقاضا
4. شرایط اقتصادی صنعت
4-1- صنایع هزینه افزا
4-2- صنایع هزینه‌کاه
4-3- صنایع فارغ از هزینه
بررسی انتقال مالیات و تعیین پرداخت‌کننده نهایی مالیات
واحد مالیاتی
مالیات منفی
آموزه‌های فصل سوم
تست‌هاي فصل سوم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 36)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 37 تا سؤال 49)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 50 تا سؤال 68)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل سوم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 36)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 37 تا سؤال 49)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 50 تا سؤال 68)
فصل چهارم: هزینه‌های عمومی
مقدمه
هزینه‌های عمومی از نظر علمای علم اقتصاد
نظریه واگنر 103
انواع هزینه‌های عمومی از نظر تاثیر اقتصادی آن‌ها
1. هزینه‌های خرید عوامل تولید و کالاهای مصرفی
2. هزینه‌های انتقالی
2-1- هزینه‌های انتقالی اجتماعی
2-2- هزینه‌های انتقالی مالی
2-3- هزینه‌های انتقالی اقتصادی
اثرات کلی هزینه‌های عمومی
دسته‌بندی مخارج
1. دسته‌بندی مخارج از جنبه اداری
2. دسته‌بندی مخارج از جنبه اقتصادی
2-1- هزینه‌های اداری
2-2- هزینه‌های انتقالی
3. هزینه‌های سرمایه‌گذاری دولت
3-1- سرمایه‌گذاری زیربنا
3-2- سرمایه‌گذاری‌های اجتماعی
3-3- سرمایه‌گذاری‌های انتفاعی
آموزه‌های فصل چهارم
تست‌هاي فصل چهارم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 22)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 23 تا سؤال 35)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 36 تا سؤال 48)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل چهارم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 22)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 23 تا سؤال 35)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مؤلف (از سؤال 36 تا سؤال 48)
فصل پنجم: درآمدهای عمومی
مقدمه
درآمدهای عمومی
1) درآمدهای مالیاتی
2) درآمدهای استقراضی
3) درآمدهای پولی
4) منابع دیگر درآمدهای غیر مالیاتی (درآمدهای خالصه و سایر درآمدها)
اقلام عمده درآمدهای مالیاتی
1. مالیات بر درآمد افراد
2. مالیات بر ثروت و دارایی
2-1. مالیات بر ثروت خالص
2-2. مالیات بر افزایش ارزش سرمایه
3. مالیات بر شرکت‌ها
4. مالیات بر تجارت خارجی
4-1. مالیات بر واردات
4-2. مالیات بر صادرات
5. مالیات بر معاملات
5-1. مالیات عمومی فروش
5-2. مالیات بر واردکنندگان و صاحبان صنایع
5-3. مالیات بر عمده فروشی و خرده فروشی
5-4. مالیات بر ارزش افزوده
منحنی لورنز و ضریب‌جینی
- منحنی لورنز
- ضریب جینی
مشکلات و نارسایی‌های طبقه‌بندی فعلی درآمدهای دولت
آموزه‌های فصل پنجم
تست‌هاي فصل پنجم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 41)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 42 تا سؤال 55)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 56 تا سؤال 77)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل پنجم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 41)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 42 تا سؤال 55)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 56 تا سؤال 77)
فصل ششم: سیاست‌های مالی و سیاست‌های پولی
سیاست مالی
1) اشتغال کامل
2) ثبات نسبی سطح قیمت‌ها
سیاست پولی
1. نرخ بهره اتکايی یا تنزیل مجدد و تغییرات آن
2. نرخ ذخاير قانونی (سپرده قانونی)
3. خرید و فروش قرضه اوراق دولتی و بروات قبول شده بانکی
4. نسبت آنی
مقایسه سیاست‌های مالی و سیاست‌های پولی
ضریب افزایش بودجه متعادل
نسبت مالیات مستقیم به مالیات غیر مستقیم
ظرفیت مالیاتی
1. جمعیت
1-1) حجم یا ترکیب جمعیت
1-2) ترکیب یا ساختار جمعیت
1-3) عکس‌العمل یا روحیه جمعیت در مقابل مالیات
2. ماهیت اقتصادی
3. اوضاع و احوال اقتصادی
4. ترکیب و ماهیت هزینه‌های عمومی
آموزه‌های فصل ششم
تست‌هاي فصل ششم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 40)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 41 تا سؤال 76)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 77 تا سؤال 101)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل ششم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 40)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 41 تا سؤال 76)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 77 تا سؤال 101)
بخش دوم: بودجه دولتی
فصل هفتم: کلیات، مفاهیم و تعاریف بودجه
دولت و سیر تحول وظایف آن
وظایف دولت
تعاریف مربوط به بودجه
ضرورت بودجه‌ریزی در سازمان‌ها
رابطه بودجه‌ریزی و برنامه‌ریزی
تفاوت بودجه‌ریزی دولتی با بودجه‌ریزی خصوصی
بخش عمومی و خصوصی در ایران
آموزه‌های فصل هفتم
تست‌هاي فصل هفتم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 16)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 17 تا سؤال 22)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 23 تا سؤال 39)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل هفتم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 16)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 17 تا سؤال 22)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 23 تا سؤال 39)
فصل هشتم: اصول بودجه
مقدمه
اصول بودجه
1. اصل سالیانه بودن بودجه
2. اصل وحدت بودجه
3. اصل جامعیت بودجه
4. اصل تفصیل (شاملیت)
5. اصل تخصیص و عدم تخصیص
6. اصل انعطاف‌پذیری
7. اصل تخمینی بودن درآمدها
8. اصل تحدیدی بودن هزینه‌ها
9. اصل تعادل سایر اصول بودجه‌ای
سایر اصول بودجه‌ای
1. اصل وضوح
2. اصل تقدم درآمدها بر هزینه‌ها
3. اصل صحت بودجه
4. اصل قابلیت اعتماد
5. اصل تنوع
6. اصل مدیریت
7. اصل کفایت
8. اصل تفکیک اعتبارات مستمر و غیرمستمر
9. اصل مسئولیت
10. اصل تناسب بودجه
آموزه‌های فصل هشتم
تست‌هاي فصل هشتم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 22)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 23 تا سؤال 26)
- تست‌هاي مؤلف (از سؤال 27 تا سؤال 58)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل هشتم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 22)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 23 تا سؤال 26)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 27 تا سؤال 58)
فصل نهم: مراحل بودجه
مقدمه
مراحل گردش بودجه
1. تهیه و تنظیم بودجه
1-1- صدور بخشنامه بودجه
1-2- تهیه و تنظیم بودجه در دستگاه‌های اجرایی
1-3- تصویب بودجه در هیات وزیران
2. تصویب بودجه
3. اجرای بودجه
3-1- ابلاغ بودجه
3-2- مبادله موافقت نامه
3-3- تخصیص اعتبار
3-4- اجرای تفصیلی بودجه
- تشخیص
- تامین اعتبار
- تعهد
- تسجیل
- حواله
- درخواست وجه
- هزینه
4. نظارت بر بودجه
1. نظارت مالی
2. نظارت عملیاتی
3. نظارت پارلمانی
سیاست کسر بودجه
کسر بودجه اداری
کسر بودجه ناشی از اوضاع و احوال اقتصادی
کسر بودجه عمرانی
منابع تامین مالی کسر بودجه
آموزه‌های فصل نهم
تست‌هاي فصل نهم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 38)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 39 تا سؤال 47)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 48 تا سؤال 79)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل نهم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 38)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 39 تا سؤال 47)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 48 تا سؤال 79)
فصل دهم: روش‌های تنظیم بودجه
مقدمه
روش‌های پیش‌بینی درآمدها و برآورد هزینه‌ها
1. روش‌های پیش‌بینی درآمدها
1-1) روش سال ماقبل آخر
1-2) روش حد متوسط‌ها
1-3) روش برآورد مستقیم
1-4) روش سنجیده منظم (سیستماتیک)
2. روش‌های برآورد هزینه‌ها
2-1) بودجه‌بندی متداول (سنتی)
2-2) بودجه افزایشی
2-3) بودجه برنامه‌ای
2-4) بودجه عملیاتی
2-5) بودجه‌بندی بر مبنای صفر
آموزه‌های فصل دهم
تست‌هاي فصل دهم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 20)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 21 تا سؤال 29)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 30 تا سؤال 40)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل دهم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 20)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 21 تا سؤال 29)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 30 تا سؤال 40)
فصل یازدهم: طبقه‌بندی بودجه
مقدمه
انواع طبقه‌بندی بودجه‌ای
1. طبقه‌بندی درآمدی
1-1) اهداف طبقه‌بندی درآمدی
1-2) اصول طبقه‌بندی درآمدی
تعاریف و طبقه‌بندی درآمدهای دولت
1) تعاریف
* درآمد
1- درآمدهای مالیاتی
2- درآمدهای غیرمالیاتی
2) طبقه‌بندی درآمدها
* تعاریف و طبقه‌بندی درآمدهای دولتی در ایران
1- تعاریف
2- طبقه‌بندی درآمدها
مشکلات و نارسایی‌های طبقه‌بندی فعلی درآمدهای دولت
پیشنهاد نظام جدید طبقه‌بندی درآمدهای دولت
2. طبقه‌بندی هزینه‌ها
* طبقه‌بندی هزینه‌های دولت در نظام GFS
1) طبقه‌بندی اقتصادی هزینه‌ها
2) طبقه‌بندی عملیاتی هزینه‌ها
* طبقه‌بندی هزینه‌های دولت در ایران
1) طبقه‌بندی عملیاتی
2) طبقه‌بندی برحسب دستگاه‌ها و ردیف‌ها
3) طبقه‌بندی برحسب مواد هزینه
3. طبقه‌بندی سازمانی
طبقه‌بندی سازمانی در ایران
آموزه‌های فصل یازدهم
تست‌هاي فصل یازدهم
- تست‌هاي راهنما
- تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 12)
- تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 13 تا سؤال 14)
- تست‌هاي مولف (از سؤال 15 تا سؤال 34)
پاسخ‌نامه و کلید سؤالات فصل یازدهم
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون سراسری (از سؤال 1 تا سؤال 12)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي آزمون آزاد (از سؤال 13 تا سؤال 14)
- پاسخ‌نامه تست‌هاي مولف (از سؤال 15 تا سؤال 34)
فهرست منابع و مآخذ